رستمیان، حسن. گزارش نهایی پروژه: مطالعه ایجاد چراگاه‌های مصنوعی در خلیج فارس. مرکز تحقیقات شیلاتی خلیج فارس- بوشهر. 1374.

گزارش حاضر گزارش نهایی پروژه مطالعه ایجاد چراگاه‌های مصنوعی در خلیج فارس می‌باشد. در این گزارش ابتدا مروری بر پیشینه این پروژه در سایر کشورها داشته و وضعیت فعلی این پروژه‌ها از نظر ایجاد و همچنین مدیریت حفظ و نگهداری آنها را مورد مد اقه قرار داده‌ایم. در گروهی دیگر پیشینه این پروژه در داخل کشور به طور اجمالی بررسی شده و آنگاه پروژه حاضر در گروه‌های مختلف شرح داده شده است.

بیان شرایط‌و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب جهت ایجاد چراگاه مصنوعی و مقایسه آن با وضعیت موجود در خلیج فارس جهت آشنایی بیشتر خوانندگان از قسمت‌های دیگر این گزارش می‌باشد. بر اساس روال معمول روش کار و ابزارهای بررسی این پروژه به طور خلاصه شرح داده شده و سپس یافته‌های پروژه به صورت جداولی عرضه شده است. در پایان نیز از مجموعه پروژه نتیجه گیری به عمل آمده و سپس برای این نتیجه گیری بحث شده است.مهمترین که از این پروژه انتظار می‌رود افزایش صید ماهیان به طور اعم و افزایش ماهیان صخره‌ای به طور اخص‌می‌باشد. نسبت تزاید ماهیان اعم از صخره‌ای غیره در ایستگاه‌ اصلی به ایستگاه شاهد از 2/3 تا 5/3 برابر در تغییر است. بنابراین میانگین افزایش نسبت صید در ایستگاه الی به شاهد در حدود 3/7 برابر است.نسبت صید ماهیان صخره‌ای در ایستگاه اصلی به شاهد از کمترین 2/3 تا 9/3 برابر که بیشترین حد است و دارای میانگینی برابر 6/6 است، نشان می‌دهد که در چراگاه علاوه بر ازدیاد ماهیان افزایش ماهیان صخره‌ای به مراتب بیشتر از سایر گونه‌ها است.

میانگین طولی و وزنی گونه‌های صخره‌ای صید شده در ایستگاه اصلی کوچکتر و کمتر از مورد مشابه در ایستگاه شاهد می‌باشد. بنابراین می‌توان فرض نمود که ماهیان موجود در ایستگاه اصلی نوزاد ماهیانی باشند که از بدو ایجاد چراگاه در آن منطقه حضور و تخمریزی کرده باشند. بدین ترتیب می‌توان ادعا نمود که نقش چراگاه هم به عنوان تجمع کننده ماهی و هم به عنوان تولید کننده ماهی و سایر آبزیان مطرح شده است. از نظر اقتصادی نیز برآورد و ارزیابی‌هایی صورت گرفته و معلوم شده است که بازدهی یک چراگاه مصنوعی که دارای عمر متوسط ده ساله باشد حدود 3 برابر هزینه‌های ساخت آن می‌باشد. ضمن اینکه از نظر زیست محیطی و جلوگیری از انقراض ماهیان کمیاب صخره‌ای منافع دراز مدت و ملی نیز از نتایج اقتصادی این پروژه می‌باشد.

ایجاد صیدگاههای مصنوعی (FAD) برای ماهیان سطحزی به منظور تجمع و صید ماهیان مهاجر که به صورت دسته‌های پراکنده در آب شناور هستندبه عنوان پیشنهاد در گروه پایانی گزارش آورده شده است.